Główne trendy w rozwoju współczesnego społeczeństwa
Jakie są więc główne cechy i trendy w rozwoju nowoczesnej przestrzeni komunikacyjnej? Próba uogólnienia głównych cech została podjęta przez K. Kumara i wyłożona przez P. Sztompkę w Socjologii Zmiany Społecznej. Rozważ te wspólne cechy lub, jak definiuje autor, organizując zasady nowoczesnego społeczeństwa 16:
• Indywidualizm jako ostateczne potwierdzenie centralnej roli jednostki w społeczeństwie zamiast roli plemienia, grupy lub narodu. Człowiek jest wolny od więzów grupowych, które wiążą tradycyjne społeczeństwo, wybiera według własnego uznania kolektyw społeczny, niezależnie określa jego działania i ponosi osobistą odpowiedzialność za swoje działania, sukcesy i porażki.
• Różnicowanie (hierarchizacja), charakteryzujące się pojawieniem coraz wąsko wyspecjalizowanych ogniw.
• Racjonalizacja i depersonalizacja zarządzania. Najważniejszą cechą nowoczesności jest również stale rosnąca rola nauki jako środka poznania.
• Ekonomizm, rozumiany jako dominacja nad całym życiem społecznym działalności gospodarczej, cele ekonomiczne i kryteria ekonomiczne.
• Ekspansja, która implikuje proces globalizacji, tj. rozszerzenie zakresu stosunków społecznych, gospodarczych, politycznych i kulturalnych na świecie, co zmniejsza rolę państwa narodowego. Społeczeństwa stają się współzależne we wszystkich aspektach.
Cechy te determinują trendy rozwojowe współczesnego społeczeństwa w różnych obszarach życia społecznego. Tak więc w gospodarce jest: szybkość i zakres wzrostu gospodarczego; urbanizacja; rozprzestrzenianie innowacji technologicznych obejmujących wszystkie sfery życia; zmiana charakteru pracy - koncentracja siły roboczej w sektorze usług; pojawienie się wolnego rynku pracy i jego skutków - bezrobocie; rosnąca rola przedsiębiorców, przedsiębiorców, menedżerów w zarządzaniu produkcją.
W międzynarodowej działalności gospodarczej nastąpiły istotne zmiany:
- internacjonalizacja światowej gospodarki, która znalazła wyraz w gwałtownym wzroście międzynarodowego handlu i inwestycji za granicą;
- tworzenie korporacji transnarodowych (TNK), które doprowadziły do powstania gigantycznych organizacji, które przyspieszyły rozwój przemysłowy, wzmacniając pozycję przedsiębiorców;
- wzrost potęgi gospodarczej Japonii;
- utworzenie międzynarodowego systemu finansowego zapewniającego większą swobodę wymienialności walut, ustanowienie Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) i Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (IBRD), który zapewnia wsparcie finansowe krajom rozwijającym się;
- ekspansja strefy wpływów krajów zachodnich na rynkach wschodnich itp.
Jednym z głównych trendów współczesnego społeczeństwa jest tendencja do globalizacji. Społeczeństwa stają się współzależne we wszystkich aspektach - politycznym, gospodarczym, kulturowym, a skala tych współzależności jest prawdziwie globalna. Ludzkość zamienia się w integralność społeczną, obejmując wszystkich ludzi żyjących na Ziemi. Dziś możemy mówić o globalnej strukturze stosunków politycznych, gospodarczych i kulturowych łączących poszczególne społeczeństwa w jednym systemie. W sferze politycznej istnieją ponadnarodowe jednostki różnej wielkości: bloki polityczne i wojskowe (np. NATO), koalicje grup rządzących (G8), stowarzyszenia kontynentalne lub regionalne (na przykład Unia Europejska), światowe organizacje międzynarodowe (ONZ i jej wyspecjalizowane jednostki ). Można również zauważyć zarysy rządu światowego, gdy szereg ważnych funkcji jest wykonywanych przez organizacje ponadnarodowe (na przykład Parlament Europejski, Interpol). Procesy demokratyzacji pokazują, że demokracja parlamentarna staje się dominującą formą polityczną na Ziemi.
W sferze gospodarczej rośnie znaczenie ponadnarodowej koordynacji i integracji (OPEC, OECD, EWG), regionalnych i światowych umów gospodarczych. Istnieje globalny podział pracy, rośnie rola wielonarodowych i ponadnarodowych korporacji. To są nowe potężne siły w światowej gospodarce. Rynek światowy staje się jednolitym mechanizmem gospodarczym, o czym świadczy błyskawica, z jaką rynki finansowe reagują na wydarzenia w poszczególnych krajach.
W kulturze dominuje tendencja do jednolitości. Media masowego przekazu przekształcają naszą planetę w "wielką wioskę". Miliony [50] ludzi stają się świadkami wydarzeń, które miały miejsce w różnych miejscach, są związane z tym samym doświadczeniem kulturowym, co przyczynia się do zjednoczenia ich gustów i preferencji. Migracja, praca tymczasowa za granicą, turystyka zapewniają bezpośrednią znajomość sposobu życia, zwyczajów, norm postępowania w innych krajach. Powstaje wspólny język, a język angielski staje się środkiem profesjonalnej komunikacji w nauce, technologii, biznesie, w dziedzinie technologii komputerowej. Technologia komputerowa pomaga ujednolicić organizację i przetwarzanie danych i informacji.
Istnieje wiele definicji pojęcia globalizacji. Tak więc, na przykład, w definicji Międzynarodowego Funduszu Walutowego, globalizacja rozumiana jest jako coraz intensywniejsza integracja obu rynków dla towarów i usług oraz kapitału. Globalizacja jest zatem intensyfikacją współzależności i wzajemnych wpływów różnych sfer życia publicznego w dziedzinie stosunków międzynarodowych.
W szerszym znaczeniu, „globalizacja - to jeden system na całym świecie opiera się na nieskrępowanego przepływu kapitału, na otwartości informacyjnej świata, szybka modernizacja technologiczna, na obniżenie barier taryfowych i liberalizacji przepływu towarów i kapitału, konwergencji mediów, planetarnej rewolucji naukowej, ponadnarodowa społeczna ruchy, nowe rodzaje transportu, wdrażanie technologii telekomunikacyjnych, edukacja międzynarodowa "17.
Jak widzimy, w tej definicji zwraca się dużą uwagę na wykorzystanie nowych (głównie informatycznych) technologii w produkcji, zarządzaniu, marketingu, organizacji i komunikacji na poziomie korporacji, organizacji, państw i społeczeństwa jako całości. Takie zmiany w procesach gromadzenia danych, ich przekształcania w informacje i ich dystrybucji stanowią podstawę rewolucji informacyjnej. Wraz z pojawieniem się nowych technologii informacyjnych pojawia się nowa, komunikatywna przestrzeń, decydująca rola specjalistów w kształtowaniu przepływów komunikacyjnych. Informacja na obecnym etapie staje się zasobem strategicznym, którego skuteczne zarządzanie zapewnia wyższość na arenie międzynarodowej. Rewolucja informacyjna znacząco ograniczyła zdolność rządu do kontrolowania przepływu informacji. Pojawienie się tak popularnego źródła informacji, jak na przykład Internet, pokazuje, jak trudno jest kontrolować informacje we współczesnym świecie. Zawartość drukowanych mediów i telewizji jest łatwiejsza do kontrolowania, ponieważ w tym przypadku publiczność jest pasywna, aw Internecie - każdy jest zarówno konsumentem, jak i producentem. Dostępność nowych technologii informacyjnych doprowadziła do znaczących zmian społecznych. Rewolucja informacyjna eliminuje hierarchie, zmienia wygląd instytucji, redystrybuuje władzę, [51] przekształca, rozszerza horyzonty czasu i przestrzeni. Rewolucja informacyjna pozwala różnym osobom komunikować się, konsultować, koordynować ich działania z dużej odległości iz lepszymi informacjami. W wyniku rewolucji informacyjnej powstaje przestrzeń, w której suwerenność państwowa podlega rewizji, a granice państw są zatarte. Technologia informacyjna rozprzestrzenia się na całym świecie, przekształcając nowoczesne społeczeństwo w jedną globalną przestrzeń komunikacyjną.
Do badania procesów globalizacji istnieją różne podejścia: naukowe, ideologiczne, polityczne:
Naukowe zrozumienie pochodzi ze świadomości powszechności i różnic pojęć bezpośrednio związanych z globalizacją: integracja, świat pojedynczy i integralny, internacjonalizacja, regionalizacja. Wspólne jest to, że zjawiska te determinują wyjście z procesów wewnętrznych poza granice poszczególnych państw. Różnice między nimi są związane z warunkami i czasem wystąpienia tych zjawisk; z ich funkcjami społeczno-historycznymi; z wagą; z cechami jakościowymi i ilościowymi; z konsekwencjami społecznymi. Na przykład internacjonalizacja w tym podejściu jest postrzegana jako mechanizm globalizacji. Umiędzynarodowienie procesu nowoczesnego rozwoju obejmującej współzależności i powiązania różnych państw i organizacji międzynarodowych, co prowadzi do powstania organizacji międzynarodowych w różnych dziedzinach (gospodarczej, politycznej, ideologicznej, kulturalnego, wojsko, etc.), życia społecznego. W ten sposób internacjonalizacja prowadzi do bezgranicznej integracji ludzkości w jedną całość.
Ideologiczne rozumienie globalizacji opiera się na pojęciu globalizmu - Outlook, absolutyzowania rolę i znaczenie globalizacji we współczesnym świecie. Podejście to podkreśla jedynie pozytywne znaczenie czynników globalnych. Globalny jest tutaj uważany za jedyny sposób na rozwiązanie skumulowanych problemów. Jednak takie podejście nie rozwiązuje problemów ekonomicznego, politycznego, społecznego i kulturalnego życia poszczególnych krajów społeczności światowej.
Porozumienie polityczne opiera się na interesach politycznych i potrzebach państw i organizacji międzynarodowych, które korzystają z procesów globalizacji.
Najbardziej ostre procesy globalizacji pojawiły się pod koniec XX wieku, kiedy doszło do tak zwanej „rewolucji informacyjnej” w komputerze i technologii cyfrowej. Zjawisko to przejawiało się w poprawie telekomunikacji, która doprowadziła do zjednoczenia systemu światowego w "jednej globalnej wiosce", do stworzenia jednej przestrzeni informacyjnej. Wśród głównych źródeł globalizacji są trzy najważniejsze: fundamentalne zmiany w metodach komunikacji; nowy charakter inwestycji; nowe analityczne postrzeganie świata. [52]
---
16. Zobacz: Sztompka P. Socjologia zmiany społecznej. M., Aspect-Press, 1996, str. 105-110.
17. Utkin A.I. Globalizacja i procesy zrozumienia. M., Logos, 2001, str. 9.
Jakie są więc główne cechy i trendy w rozwoju nowoczesnej przestrzeni komunikacyjnej? Próba uogólnienia głównych cech została podjęta przez K. Kumara i wyłożona przez P. Sztompkę w Socjologii Zmiany Społecznej. Rozważ te wspólne cechy lub, jak definiuje autor, organizując zasady nowoczesnego społeczeństwa 16:
• Indywidualizm jako ostateczne potwierdzenie centralnej roli jednostki w społeczeństwie zamiast roli plemienia, grupy lub narodu. Człowiek jest wolny od więzów grupowych, które wiążą tradycyjne społeczeństwo, wybiera według własnego uznania kolektyw społeczny, niezależnie określa jego działania i ponosi osobistą odpowiedzialność za swoje działania, sukcesy i porażki.
• Różnicowanie (hierarchizacja), charakteryzujące się pojawieniem coraz wąsko wyspecjalizowanych ogniw.
• Racjonalizacja i depersonalizacja zarządzania. Najważniejszą cechą nowoczesności jest również stale rosnąca rola nauki jako środka poznania.
• Ekonomizm, rozumiany jako dominacja nad całym życiem społecznym działalności gospodarczej, cele ekonomiczne i kryteria ekonomiczne.
• Ekspansja, która implikuje proces globalizacji, tj. rozszerzenie zakresu stosunków społecznych, gospodarczych, politycznych i kulturalnych na świecie, co zmniejsza rolę państwa narodowego. Społeczeństwa stają się współzależne we wszystkich aspektach.
Cechy te determinują trendy rozwojowe współczesnego społeczeństwa w różnych obszarach życia społecznego. Tak więc w gospodarce jest: szybkość i zakres wzrostu gospodarczego; urbanizacja; rozprzestrzenianie innowacji technologicznych obejmujących wszystkie sfery życia; zmiana charakteru pracy - koncentracja siły roboczej w sektorze usług; pojawienie się wolnego rynku pracy i jego skutków - bezrobocie; rosnąca rola przedsiębiorców, przedsiębiorców, menedżerów w zarządzaniu produkcją.
W międzynarodowej działalności gospodarczej nastąpiły istotne zmiany:
- internacjonalizacja światowej gospodarki, która znalazła wyraz w gwałtownym wzroście międzynarodowego handlu i inwestycji za granicą;
- tworzenie korporacji transnarodowych (TNK), które doprowadziły do powstania gigantycznych organizacji, które przyspieszyły rozwój przemysłowy, wzmacniając pozycję przedsiębiorców;
- wzrost potęgi gospodarczej Japonii;
- utworzenie międzynarodowego systemu finansowego zapewniającego większą swobodę wymienialności walut, ustanowienie Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) i Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (IBRD), który zapewnia wsparcie finansowe krajom rozwijającym się;
- ekspansja strefy wpływów krajów zachodnich na rynkach wschodnich itp.
Jednym z głównych trendów współczesnego społeczeństwa jest tendencja do globalizacji. Społeczeństwa stają się współzależne we wszystkich aspektach - politycznym, gospodarczym, kulturowym, a skala tych współzależności jest prawdziwie globalna. Ludzkość zamienia się w integralność społeczną, obejmując wszystkich ludzi żyjących na Ziemi. Dziś możemy mówić o globalnej strukturze stosunków politycznych, gospodarczych i kulturowych łączących poszczególne społeczeństwa w jednym systemie. W sferze politycznej istnieją ponadnarodowe jednostki różnej wielkości: bloki polityczne i wojskowe (np. NATO), koalicje grup rządzących (G8), stowarzyszenia kontynentalne lub regionalne (na przykład Unia Europejska), światowe organizacje międzynarodowe (ONZ i jej wyspecjalizowane jednostki ). Można również zauważyć zarysy rządu światowego, gdy szereg ważnych funkcji jest wykonywanych przez organizacje ponadnarodowe (na przykład Parlament Europejski, Interpol). Procesy demokratyzacji pokazują, że demokracja parlamentarna staje się dominującą formą polityczną na Ziemi.
W sferze gospodarczej rośnie znaczenie ponadnarodowej koordynacji i integracji (OPEC, OECD, EWG), regionalnych i światowych umów gospodarczych. Istnieje globalny podział pracy, rośnie rola wielonarodowych i ponadnarodowych korporacji. To są nowe potężne siły w światowej gospodarce. Rynek światowy staje się jednolitym mechanizmem gospodarczym, o czym świadczy błyskawica, z jaką rynki finansowe reagują na wydarzenia w poszczególnych krajach.
W kulturze dominuje tendencja do jednolitości. Media masowego przekazu przekształcają naszą planetę w "wielką wioskę". Miliony [50] ludzi stają się świadkami wydarzeń, które miały miejsce w różnych miejscach, są związane z tym samym doświadczeniem kulturowym, co przyczynia się do zjednoczenia ich gustów i preferencji. Migracja, praca tymczasowa za granicą, turystyka zapewniają bezpośrednią znajomość sposobu życia, zwyczajów, norm postępowania w innych krajach. Powstaje wspólny język, a język angielski staje się środkiem profesjonalnej komunikacji w nauce, technologii, biznesie, w dziedzinie technologii komputerowej. Technologia komputerowa pomaga ujednolicić organizację i przetwarzanie danych i informacji.
Istnieje wiele definicji pojęcia globalizacji. Tak więc, na przykład, w definicji Międzynarodowego Funduszu Walutowego, globalizacja rozumiana jest jako coraz intensywniejsza integracja obu rynków dla towarów i usług oraz kapitału. Globalizacja jest zatem intensyfikacją współzależności i wzajemnych wpływów różnych sfer życia publicznego w dziedzinie stosunków międzynarodowych.
W szerszym znaczeniu, „globalizacja - to jeden system na całym świecie opiera się na nieskrępowanego przepływu kapitału, na otwartości informacyjnej świata, szybka modernizacja technologiczna, na obniżenie barier taryfowych i liberalizacji przepływu towarów i kapitału, konwergencji mediów, planetarnej rewolucji naukowej, ponadnarodowa społeczna ruchy, nowe rodzaje transportu, wdrażanie technologii telekomunikacyjnych, edukacja międzynarodowa "17.
Jak widzimy, w tej definicji zwraca się dużą uwagę na wykorzystanie nowych (głównie informatycznych) technologii w produkcji, zarządzaniu, marketingu, organizacji i komunikacji na poziomie korporacji, organizacji, państw i społeczeństwa jako całości. Takie zmiany w procesach gromadzenia danych, ich przekształcania w informacje i ich dystrybucji stanowią podstawę rewolucji informacyjnej. Wraz z pojawieniem się nowych technologii informacyjnych pojawia się nowa, komunikatywna przestrzeń, decydująca rola specjalistów w kształtowaniu przepływów komunikacyjnych. Informacja na obecnym etapie staje się zasobem strategicznym, którego skuteczne zarządzanie zapewnia wyższość na arenie międzynarodowej. Rewolucja informacyjna znacząco ograniczyła zdolność rządu do kontrolowania przepływu informacji. Pojawienie się tak popularnego źródła informacji, jak na przykład Internet, pokazuje, jak trudno jest kontrolować informacje we współczesnym świecie. Zawartość drukowanych mediów i telewizji jest łatwiejsza do kontrolowania, ponieważ w tym przypadku publiczność jest pasywna, aw Internecie - każdy jest zarówno konsumentem, jak i producentem. Dostępność nowych technologii informacyjnych doprowadziła do znaczących zmian społecznych. Rewolucja informacyjna eliminuje hierarchie, zmienia wygląd instytucji, redystrybuuje władzę, [51] przekształca, rozszerza horyzonty czasu i przestrzeni. Rewolucja informacyjna pozwala różnym osobom komunikować się, konsultować, koordynować ich działania z dużej odległości iz lepszymi informacjami. W wyniku rewolucji informacyjnej powstaje przestrzeń, w której suwerenność państwowa podlega rewizji, a granice państw są zatarte. Technologia informacyjna rozprzestrzenia się na całym świecie, przekształcając nowoczesne społeczeństwo w jedną globalną przestrzeń komunikacyjną.
Do badania procesów globalizacji istnieją różne podejścia: naukowe, ideologiczne, polityczne:
Naukowe zrozumienie pochodzi ze świadomości powszechności i różnic pojęć bezpośrednio związanych z globalizacją: integracja, świat pojedynczy i integralny, internacjonalizacja, regionalizacja. Wspólne jest to, że zjawiska te determinują wyjście z procesów wewnętrznych poza granice poszczególnych państw. Różnice między nimi są związane z warunkami i czasem wystąpienia tych zjawisk; z ich funkcjami społeczno-historycznymi; z wagą; z cechami jakościowymi i ilościowymi; z konsekwencjami społecznymi. Na przykład internacjonalizacja w tym podejściu jest postrzegana jako mechanizm globalizacji. Umiędzynarodowienie procesu nowoczesnego rozwoju obejmującej współzależności i powiązania różnych państw i organizacji międzynarodowych, co prowadzi do powstania organizacji międzynarodowych w różnych dziedzinach (gospodarczej, politycznej, ideologicznej, kulturalnego, wojsko, etc.), życia społecznego. W ten sposób internacjonalizacja prowadzi do bezgranicznej integracji ludzkości w jedną całość.
Ideologiczne rozumienie globalizacji opiera się na pojęciu globalizmu - Outlook, absolutyzowania rolę i znaczenie globalizacji we współczesnym świecie. Podejście to podkreśla jedynie pozytywne znaczenie czynników globalnych. Globalny jest tutaj uważany za jedyny sposób na rozwiązanie skumulowanych problemów. Jednak takie podejście nie rozwiązuje problemów ekonomicznego, politycznego, społecznego i kulturalnego życia poszczególnych krajów społeczności światowej.
Porozumienie polityczne opiera się na interesach politycznych i potrzebach państw i organizacji międzynarodowych, które korzystają z procesów globalizacji.
Najbardziej ostre procesy globalizacji pojawiły się pod koniec XX wieku, kiedy doszło do tak zwanej „rewolucji informacyjnej” w komputerze i technologii cyfrowej. Zjawisko to przejawiało się w poprawie telekomunikacji, która doprowadziła do zjednoczenia systemu światowego w "jednej globalnej wiosce", do stworzenia jednej przestrzeni informacyjnej. Wśród głównych źródeł globalizacji są trzy najważniejsze: fundamentalne zmiany w metodach komunikacji; nowy charakter inwestycji; nowe analityczne postrzeganie świata. [52]
---
16. Zobacz: Sztompka P. Socjologia zmiany społecznej. M., Aspect-Press, 1996, str. 105-110.
17. Utkin A.I. Globalizacja i procesy zrozumienia. M., Logos, 2001, str. 9.